Of het nu gaat over individuele gewoontes of over grote organisatorische structuren. Veranderen is moeilijk, dat is een gegeven. Het is een topic waar ik met vaste regelmaat vragen over binnen krijg. Daarom bekijken we samen even naar de verschillende redenen die maken dat veranderden zo moeilijk is. Het kan je helpen deze lijst even te doorlopen, wanneer je zelf voor een verandering staat of genoodzaakt bent een verandering door te voeren.
Veranderen kan een uitdaging zijn omdat het vaak gepaard gaat met onzekerheid, ongemak, en angst voor het onbekende. Hoewel verandering vaak noodzakelijk is voor persoonlijke groei, professionele ontwikkeling, of het aanpassen aan nieuwe omstandigheden, vinden veel mensen het moeilijk om oude gewoonten of denkpatronen los te laten. Hier zijn enkele redenen waarom veranderen zo moeilijk kan zijn:
1. Angst voor het Onbekende
-Onzekerheid en angst zijn natuurlijke menselijke reacties op het onbekende. Mensen voelen zich vaak comfortabeler met wat ze kennen, zelfs als het huidige gedrag of de huidige situatie niet ideaal is. De mogelijkheid van nieuwe en onbekende ervaringen kan angst opwekken, wat het dus moeilijk maakt om verandering te omarmen.
2. Gewoontes en Comfortzones
Gewoontes zijn vaak diepgeworteld en worden steeds gevormd door herhaling over een lange periode. Het breken van een gewoonte vereist bewuste inspanning en doorzettingsvermogen, wat moeilijk kan zijn, vooral wanneer de oude gewoonte vertrouwd en comfortabel is.
Comfortzones duiden op die zaken die we gewend zijn en waarbinnen we ons veilig voelen. Ze bieden een gevoel van veiligheid en voorspelbaarheid. Het verlaten van deze comfortzones vereist moed en de bereidheid om risico’s te nemen, wat vaak moeilijk is voor mensen.
3. Cognitieve Dissonantie
Cognitieve dissonantie is de spanning die ontstaat wanneer iemand twee tegenstrijdige overtuigingen of gedragingen heeft. Bij verandering kan deze spanning optreden wanneer iemand probeert een nieuw gedrag of geloofssysteem aan te nemen dat in strijd is met oude overtuigingen of gedragingen. Dit ongemak kan ertoe leiden dat mensen vasthouden aan hun oude manieren om de dissonantie te verminderen.
Vooral wanneer organisaties hun processen of structuren wijzigen, is dit een van de hardnekkigste issues om te overwinnen. Men beseft dat veranderen noodzakelijk is, maar hangt evenzeer vast aan wat was.
4. Angst voor Falen en veranderen
Ook faalangst kan een grote belemmering zijn voor verandering. Mensen zijn bang dat ze niet succesvol zullen zijn in het nieuwe gedrag of de nieuwe situatie, wat leidt tot een verlamming of terugkeer naar oude gewoonten. De angst voor mislukking kan zo krachtig zijn dat het zelfs vaak de poging tot verandering in de kiem smoort.
5. Sociale Invloeden en Verwachtingen
Sociale druk en verwachtingen van vrienden, familie, bazen, organisaties en collega’s kunnen verandering moeilijk maken. Mensen kunnen het gevoel hebben dat ze in een bepaald patroon moeten blijven om te voldoen aan die verwachtingen van anderen, of ze kunnen bang zijn om sociale relaties te verliezen als ze veranderen.
Culturele normen en groepsgedrag spelen ook vaak een rol. Als de omgeving vasthoudt aan bepaalde gedragingen of overtuigingen, kan het moeilijk zijn om individueel of als team binnen een grotere organisatie te veranderen zonder steun of acceptatie.
6. Beperkt Zelfvertrouwen
Gebrek aan zelfvertrouwen of het geloof in eigen kunnen kan de bereidheid om te veranderen beperken. Als mensen niet geloven dat ze in staat zijn om effectief te veranderen, zullen ze minder snel proberen om dat te doen. Indien mensen niet geloven dat het nieuwe gedrag, de nieuwe processen, nieuwe structuren… voor hen haalbaar zijn, dan loopt het fout.
Zelf-saboterend gedrag kan voortkomen uit lage eigenwaarde, wat een persoon weerhoudt van het nemen van de stappen die nodig zijn om verandering te realiseren. Maar kan ook voorkomen wanneer men emotioneel nie mee is met ge gewenste verandering. Veranderen kan enkel indien het geloof in eigen kunnen aanwezig is.
7. Neurologische Basis van Gewoonten
Gewoonten zijn ingebed in de hersenen en vereisen neurologische paden die over tijd zijn versterkt. Wanneer een persoon een gewoonte probeert te veranderen, moeten deze paden dus worden “omgeleid” of opnieuw worden geprogrammeerd, wat een intensieve en langdurige inspanning kan vergen.
8. Gebrek aan Directe Beloningen
Veranderen biedt vaak geen onmiddellijke beloningen. Veel gedragsveranderingen, zoals gezonder eten of stoppen met roken, een andere communicatie stijl aanwenden, leren luisteren, assertief leren zijn… vereisen langdurige inspanning voordat de voordelen ervan duidelijk worden. Dit kan het moeilijk maken om gemotiveerd te blijven.
Directe beloningen van oude gewoonten (zoals onmiddellijke bevrediging van roken of junkfood eten, het comfort van een oude stijl…) kunnen het moeilijk maken om te veranderen, omdat de hersenen vaak geneigd zijn om voor korte termijn beloningen te kiezen.
9. Gebrek aan Ondersteuning of Middelen om te veranderen
Ook onvoldoende steun of middelen kunnen verandering bemoeilijken. Zonder de juiste ondersteuning van organisaties, managers, collega’s, vrienden, familie, of professionele hulp, kan het moeilijker zijn om door te zetten met een verandering.
Gebrek aan tijd, geld, of kennis kan ook obstakels vormen. Bijvoorbeeld, iemand wil misschien wel gezonder eten, maar heeft niet de middelen om gezond voedsel te kopen of de kennis om gezonde maaltijden te bereiden.
10. Emotionele Hechting aan het Verleden
Emotionele banden met het verleden kunnen verandering vaak moeilijk maken. Mensen kunnen zich vastklampen aan het verleden omdat het hen een gevoel van identiteit, veiligheid, of nostalgie biedt. Het loslaten van het verleden kan emotioneel pijnlijk zijn en verandering vervolgens moeilijker maken.
11. Complexiteit van veranderen
(Gedrags)verandering is een complex gegeven en omvat vaak meerdere aspecten van het leven, zoals routines, overtuigingen, en relaties. De complexiteit kan ontmoedigend zijn en het moeilijk maken om te beginnen met de verandering of deze vol te houden.
12. Gebrek aan Plan of Strategie
Zonder een concreet plan of strategie kan veranderen moeilijk of zelfs onhaalbaar zijn. Veel mensen proberen te veranderen zonder vooraf duidelijke stappen of (tussen)doelen te definiëren. Dat leidt vervolgens tot frustratie en opgeven.
Het maken van een gedetailleerd plan met kleine, haalbare stappen kan helpen om de verandering beheersbaarder te maken. Zeker indien je een verandering voor een team of organisatie moet opzetten. Maar ook wanneer het gaat over het veranderen van je eigen routines kan het een belangrijk hulpmiddel zijn.
Hoe Om te Gaan met Moeilijkheden bij Veranderen:
1. Start met Kleine Stappen: Begin met kleine, haalbare veranderingen om een momentum op te bouwen.
2. Zoek Ondersteuning: Zoek steun van collega’s, vrienden, familie, of professionals om je door het veranderingsproces te begeleiden.
3. Stel Realistische Doelen: Stel doelen die haalbaar zijn en vier je vooruitgang, hoe klein ook. Zeker wanneer je met een team of groep een veranderingsproces wil doorvoeren is dit een cruciaal gegeven.
4. Wees Geduldig en Volhardend: Verandering kost tijd. Wees geduldig en geef niet op bij de eerste tegenslag. En ook niet bij de tweede of derde. Je zal tegenslagen ervaren, bereidt je er op voor en zet door.
Veranderen is altijd moeilijk, maar nooit onmogelijk! Met de juiste strategieën en mindset is het mogelijk om succesvol te veranderen en de voordelen ervan te realiseren.
