Emotioneel bewustzijn is een van de belangrijkste vaardigheden die we kunnen ontwikkelen om onze omgang met anderen te verbeteren. En dit gaat in twee richtingen. Bewustzijn van onze eigen emoties en hoe deze ons denken en doe beïnvloeden is belangrijk. Maar bewustzijn van de emoties van anderen is minstens even belangrijk. Het leert ons immers een boel over hoe anderen ons ervaren.
Emotioneel bewustzijn van onszelf
Is het u ooit overkomen? Waarschijnlijk wel. U krijgt een negatieve boodschap van iemand en plots voelt u die knoop in uw maag. Nog voordat u begrijpt wat er exact gebeurt is, reageert u al. Een menselijke reactie. Het kan angst zijn of woede, paniek of onzekerheid, teleurstelling of ontevredenheid.
We besteden meestal weinig tijd aan het onderzoeken van die gevoelens. Onze focus wordt al snel gericht op de acties die we kunnen ondernemen. Acties om die negatieve boodschap te counteren. Het eindresultaat zal meestal frictie, onenigheid of bitterheid zijn. Of u trekt zich mentaal terug uit de situatie. Maar u verliest er steeds mee.
Beseffen wat er gebeurt
Waarom is het zo belangrijk om te beseffen wat er gebeurt? Is er een goede reden om de emoties die we voelen ook te benoemen? Moeten we die emoties erkennen? Natuurlijk wel! En wel hierom; pas wanneer u uw emoties her- of erkent kan u ermee omgaan.
De gewoonte om deze emoties te negeren en gewoon ‘als een professional’ verder te gaan, is een beetje ingebakken in onze (werk)cultuur. Niet flauw doen, zeggen we dan. Dat hoort er nu eenmaal bij. Maar door emoties niet te erkennen, laten we hen toe ons te overheersen.
Oefenen op emotioneel bewustzijn
Pas wanneer we een emotie herkennen, erkennen en accepteren, kunnen we eraan voorbij gaan. Een gewoonte die we doorheen de jaren verleerden. Volgende keer dat u die knoop voelt in uw maag, stop dan eventjes. Voel de emotie en benoem ze. Bent u boos? Misschien angstig? Of verdrietig? Zeg het tegen uzelf!
U zal merken dat dit niet zo eenvoudig is. Maar wanneer u dit doet (het neemt slechts enkele seconden in beslag) zal u merken dat u sneller over de emotie heen kan stappen. U zal minder fel, doordachter en effectiever kunnen reageren op wat er gebeurt.
Emoties benoemen
Indien u nog een stap verder wil gaan, dan kan u uzelf en anderen helpen door uw emoties luidop te benoemen. Dat is eenvoudiger dan u denkt. “Oei, daar wordt ik een beetje bang van”. Of “Dat maakt me eigenlijk boos”. Dat zijn eenvoudige manieren om zowel voor uzelf als voor anderen uw emoties te benoemen. Soms aarzelen we om dit te doen. Wat zal de ander wel niet denken? Maar besef dat dit een assertieve reactie is die spreekt over wat u voelt. Het is geen beschuldiging, noch een bedreigende boodschap aan de ander.
U bouwt een emotioneel bewustzijn op bij uzelf en bij anderen. Dat zal op zijn beurt helpen om een constructief gesprek rond de zaken te hebben. Uw emotie zal niet langer de boventoon voeren. Samen met de ander kan u zo een stap vooruit zetten in het gesprek. Gebeurt dit niet, dan blijft u hangen in die ergernis, die boosheid of bitterheid.
Emotioneel bewustzijn van anderen
Ook dit zal u zonder twijfel wel eens meegemaakt hebben. U moet iemand een boodschap brengen. U heeft een rationele manier gevonden om dit te doen. En dan merkt u plots dat de ander niet reageert zoals u gedacht had.
Ook uw emotioneel bewustzijn van anderen kan een belangrijke impact hebben op uw effectiviteit. Indien anderen ‘vreemd’ reageren en u de emoties niet kan benoemen, dan wordt correct reageren immers moeilijk. Maar laten we even een stap terug nemen en naar het vorige punt kijken. Wanneer u uw emoties luidop benoemd (dat is assertiviteit), dan helpt u uzelf en anderen. En wat indien anderen dat voor u zouden doen?
Wanneer anderen aangeven dat ze zich ‘een beetje teleurgesteld’ voelen bij uw boodschap, dan weet u waar het schoentje wringt en kan u daarop ingaan. Dat zal de situatie openen en u de kans geven de zaken recht te zetten.
Uw emotioneel bewustzijn van anderen
Maar wat als u nu zelf die emoties zou herkennen? In dat geval bespaart u de anderen de moeilijke taak om hun emoties zelf te benoemen. U zal sneller en adequater kunnen optreden. Anderen zullen de moeilijke situatie als positief ervaren. Meer nog, u helpt hen om zelf hun emoties te benoemen en om niet in de val van direct reageren te trappen.
Emotioneel bewustzijn, van uw eigen emoties en die van anderen is geen gave of aangeboren talent. Het is iets wat we kunnen leren. Het leidt steevast tot geweldloze communicatie en het helpt u om succesvol doorheen vaak moeilijke gesprekken navigeren.
Begin bij uzelf
De eerste stap is uw eigen emoties herkennen. Dat is niet makkelijk, maar wel eenvoudig. Gans de dag door kloppen emoties aan onze deur. Wanneer iemand ons voorbijsteekt in de file. Op momenten dat we tegengesproken worden. Vlak voordat we een grote presentatie moeten geven. Dat aankomend gesprek waar we moeten toegeven dat we onze doelstellingen niet haalden….
Neem steeds enkele seconden om uw emoties te benoemen. Sta uzelf de tijd toe om te voelen wat die emoties in u losmaken. Leer deze signalen te herkennen. Zo scherpt u uw emotioneel bewustzijn aan. U heeft letterlijk tientallen momenten elke dag dat u dit kan oefenen.
Eens u dit als automatisme in uw denken integreerde, dan zal u snel merken dat u dat zelfde bewustzijn kan gebruiken om de emoties van anderen te herkennen. We zijn immers allemaal mensen en meer gelijk dan verschillend.
Help dan anderen
Op momenten dat u de emoties bij anderen herkent, wanneer deze de overhand dreigen te nemen, dan kan u uw emotioneel bewustzijn inzetten. Benoem de emotie. “Ik zie dat je teleurgesteld bent”. “Ik merk dat dit je boos maakt”. Het is niet moeilijk of bedreigend, noch voor uzelf noch voor de ander.
Door de emoties van anderen te benoemen, geeft u aan begrip te hebben voor de gevoelens van de ander. U schept ruimte. U maakt een opening voor anderen. Binnen die ruimte kan de emotie zich ontladen en kan het gesprek verder gaan zonder dat er vijandigheid ontstaat.
