Wanneer u met anderen samenwerken moet, wanneer uw resultaten van die interactie afhangen, als manager, verkoper, inkoper… Dan is het belangrijk dat u structurele misleiding kan herkennen. Misleiding, zeker indien deze structureel is, is immers een persoonlijkheidskenmerk dat steeds weegt op een samenwerking.
Stel u even volgende vragen, hoe goed kan u mensen aansturen die u structureel misleiden? Hoe goed kan u met uw baas samenwerken, indien er van structurele misleiding sprake is? Hoe sterk staat u in onderhandelingen?
Natuurlijk is er een verschil tussen het occasioneel opsmukken van onze eigen daden en kennis enerzijds en structureel andere misleiden anderzijds. Maar we hebben niet allemaal de tools om dit verschil te onderkennen. Bij het eerste teken van misleiding bij anderen haken we vaak af. En dat is jammer. Dit soort verfraaiingen brengen we allemaal aan, wanneer we over onszelf spreken.
Zelfs leugens zijn niet abnormaal, ook dat doen we allemaal, meerdere malen per dag om diverse redenen (hier bestaat heel wat onderzoek over, waar we een volgend artikel aan zullen besteden). Maar structureel misleiden, duidt op andere pathologieën (zoals narcisme, sociopathie en meer).
Structurele misleiding herkennen
Misleiding herkennen is belangrijk. Het zorgt er immers voor dat u niet de juiste informatie heeft die u nodig heeft of niet de juiste feedback krijgt. Wanneer dit structureel gebeurt, brengt dit niet enkel de kwaliteit dagelijkse beslissingen in gevaar, maar hypothekeert het ook uw resultaten en uiteindelijk uw functioneren.
Alhoewel misleiding vaak gebeurt met leugens, is het toch iets anders. Het gaat ook over het achterhouden van informatie, het ontkennen van daden en acties, het scheppen van foute referentiekaders, het zich onterecht toe-eigenen van resultaten en het richten van uw aandacht op de foute zaken.
Hoe kan u structurele misleiders herkennen? Dat is de hamvraag. In de dagelijkse acties en gesprekken vallen ze immers zelden op. Daarom geef ik u graag enkele zaken mee die u in het oog kan houden, wanneer u het gevoel heeft dat iemand u aan het misleiden is. Maar let op, een van deze zaken zegt niets, meerdere samen zijn een alarmsignaal. Dat is nog steeds geen zekerheid, maar eens het alarm is afgegaan, kan u beginnen met objectieve controles van feiten en gegevens, en zo kan u zekerheid verwerven.
Let alvast op volgende acht zaken, ze kunnen – zeker indien er meerderen samen voorkomen – een duidelijk alarmsignaal geven en ervoor zorgen dat u op uw hoede bent.
Vragen met vragen beantwoorden
Een eerste zaak die misleiders doen, is bij gesprekken over het gegeven onderwerp (het onderwerp waarover men u probeert te misleiden) vragen deflecteren. Dit gebeurt meestal met het beantwoorden van vragen met andere vragen. Ze hebben het moeilijk met het geven van directe, rechtstreekse antwoorden. Wanneer ze dit toch doen, zijn het meestal antwoorden die voor meerdere uitleg vatbaar zijn.
Verschuiven van focus
Een andere aanpak bestaat uit het verschuiven van de focus. Met gaat eventjes – in algemene termen – mee in een gesprek en verlegt vervolgens de focus naar iets anders (let goed op, probeer het onderwerp waar men vanaf probeert te wijken goed te onthouden, het is waarschijnlijk het onderwerp van de misleiding).
Verleden wordt heden
Nog een kenmerk van misleidende communicatie, is dat men de ‘tijden’ vaak door elkaar haalt. Wat men over het verleden wil vertellen gebeurt vaak in de tegenwoordige tijd. Fantasie wordt gemaakt in onze geest, zelfs al gaat het maar over een kleine aanpassing aan de realiteit. Tijd is iets wat zelden samengaat met fantasie. Let dus op wanneer mensen heden en verleden door elkaar halen.
Vaagheid en gebrek aan detail
Mensen die regelmatig als auditor fungeren, zullen deze zeker herkennen. Wanneer mensen vervallen in vaagheid, of wanneer logische details in een verhaal ontbreken, dan moet u opletten. De kans is zeer groot dat men u probeert te misleiden.
Semantische inconsistentie
Ook het gebruik van eufemismen of van een inconsistentie in woordgebruik duidt vaak op misleiding. Wat we in realiteit meemaken beschrijven we in woorden die consistent zijn met onze normale ervaring. Wanneer we gaan misleiden, passen we ons vaak aan, aan het woordgebruik van anderen. Ook dit kan een belangrijk signaal zijn.
Alluderen op acties
Mensen die u willen misleiden, zullen vaak verwijzen naar zaken die gedaan zijn, alsof ze dat zelf gedaan hebben, zonder er direct en duidelijk de verantwoordelijkheid voor op te nemen. Dit is overigens meestal snel te controleren, indien u denkt in de val van misleiding te trappen. Let op wanneer mensen spreken over acties, zonder hun deel eraan in de ‘ik-vorm’ te vertellen.
Narratieve balans
Dit slaat op de normale manier waarop we zaken vertellen. Dit gebeurt, in normale omstandigheden, in drie fases. Een inleiding, een event en de gevolgen ervan. De inleiding schets de omstandigheden en aanleiding, het even beschrijft de kerngebeurtenis die men wil vertellen, het gevolg gaat over de invloed van het event in een bredere context.
Dit zijn geen stappen die noodzakelijk in deze structurele volgorde op elkaar volgen, vaak komen ze gemengd door elkaar voor. Waar het over gaat, is de verhouding tussen de drie delen.
In een normaal verhaal, neemt de inleiding 20% tot 25% van het geheel in beslag, het event een 40% tot 60% en de gevolgen 25% tot 30%. Indien u hier afwijkingen in merkt, let op. De kans op misleiding is groot!
MLU
Het gemiddeld aantal woorden dat we spreken in een zin, noemen we de “mean length of utterance” (MLU). Normaal spreken we in zinnen die gemiddeld een 15-tal woorden bevatten, sommigen zijn langer, anderen korter, maar gemiddeld komen we rond de 15. (Hier is heel wat research over beschikbaar). Wanneer mensen angstig of onzeker zijn, of wanneer ze u bewust proberen te misleiden, zullen hun zinnen beduidend korter of langer worden. Ook dit kan een belangrijk signaal zijn dat men u probeert te misleiden.
Oefenen
Hoe kan u uw antennes aanscherpen? Eenvoudig. Misleiding is immers een belangrijk deel van het leven. Maar de meest efficiënte oefening, is het volgen van politieke debatten. Neem regelmatig eens de tijd om zo een debat te volgen. U zal dan snel merken op welke manier meesters in misleiding deze technieken gebruiken.
Let bijvoorbeeld op mensen die signaal-zinnen gebruiken als;
- Ik ben blij dat u deze vraag stelt. Dat is een signaal frase, ze kopen er enkele seconden mee en gaan vervolgens aan de slag met misleiden
- Dat is niet de vraag, de echte vraag is… En vervolgens zegt men wat men zelf wil zeggen, ook dit is een belangrijke signaal frase
- Dat is juist/fout, maar heeft u ook als eens gedacht aan… Nog zo een signaal frase.
Dat kan voor u een oefenmoment zijn, om te kijken hoe goed u bovenstaande 8 alarmsignalen kan herkennen. Zoals steeds, oefening is de sleutel. Neem dus zo nu en dan eens een debat op, en – wanneer u tijd heeft – oefen dan geconcentreerd gedurende een twintigtal minuutjes per sessie. Doet u dit enkele weken lang dagelijks, dan wordt het al snel een routine om misleiding te herkennen.
