Als manager wil u natuurlijk een bepaald gedrag bij uw medewerkers stimuleren. Maar ook als medewerker ziet u graag bepaalde attitudes terug bij uw collega’s. En net zo verwachten we allemaal in zowat alle omstandigheden dat anderen zich op een bepaalde manier gedragen.
Dat willen we omdat dat gewenste gedrag ons comfortniveau doet stijgen, ons gevoel van ‘veiligheid’ verhoogd. Omdat we zelf een aantal verwachtingen moeten inlossen (als manager bijvoorbeeld) en een specifiek gedrag als ondersteunend aan die doelstellingen ervaren en ander gedrag als contra productief. En tot slot – natuurlijk ook niet onbelangrijk – zal een bepaald gedrag van anderen ons meer erkenning geven dan ander gedrag. Al ontkennen we vaak de nood hieraan, et is ook een belangrijke drijfveer om specifiek gedrag als gewenst of ongewenst te bestempelen.
Kan u gedrag en attitudes sturen
We verwarren gedrag nogal eens met ‘persoonlijkheid’. En daarmee omvatten we dat grijze kluwen aan eigenschappen van iemand die we als ‘onveranderlijk’ beschouwen. En dat is een fout. Meer dan 90% van ons gedrag, onze attitudes, verwachtingen, waarden en goestingen zijn aangeleerd gedrag. En dat is dan goed nieuws. Wat eens is aangeleerd, kan immers opnieuw aangeleerd worden.
Of om het eenvoudiger te zeggen, er zijn heel weinig zaken in uw leven die u – mits de juiste stimulans – niet kan veranderen. ‘Een oude vos verliest wel zijn pluimen, maar niet zijn streken’ is veelal de reactie die ik hierop krijg. Maar de wetenschap spreekt dat tegen. Tenminste, wat mensen betreft, over vossen kan ik dit niet met zekerheid stellen.
Neuroplasticiteit
Steeds meer onderzoeken tonen onomstotelijk aan dat ons brein tot op zeer hoge leeftijd in staat is om nieuwe zaken te leren en ouden kennis te vervangen door nieuwe. Via fMRI scans kan duidelijk bekeken worden hoe nieuwe verbindingen zich vormen en nieuwe connecties tussen neuronen ontstaan.
Het idee dat u op oudere leeftijd niet meer kan veranderen is een fabeltje. Net als het idee dat u uw beste en meest creatieve periode in uw jonge jaren heeft. De realiteit toont aan dat de beste werken van tal van artiesten in wat wij – onterecht – hun nadagen zijn ontstaan.
Door bepaalde zaken te herhalen (en u kan gedrag stimuleren zodat het herhaald wordt), helpt u uzelf of anderen dus om hun brein te verjongen en te vernieuwen. Biologisch is er niets wat ons tegenhoudt om nieuw gedrag of ander gedrag aan te leren en te bestendigen.
Sociale noodzaak en gedrag stimuleren
Wat socialer voordelen zal opleveren binnen ons gedrag, si een gedrag dat we vaker gaan stellen. Of we het nu zelf beseffen of niet, heel veel van wat we doen, doen we vaak onbewust om meer sociale erkenning te bekomen. En ja, de een doet dit wat virulenter dan de ander, maar we doen het allemaal. Met andere woorden, door een bepaald gedrag te stimuleren, zal het vaker voorkomen. Stimuleren wil hier zeggen er een sociaal voordeel aan verbinden (positieve erkenning, met andere woorden)
Ok psychologisch is er geen enkele reden waarom we gedrag – voor zoverre we het als voordelig zien – te veranderen of aan te leren. Van cognitieve gedragstherapie tot de coaching activiteiten van managers of het opvoeden van kinderen (en alles daartussen in), het bewijs dat verandering mogelijk is wordt dagelijks geleverd?
Werking van ons geheugen
Een derde aspect dat ons kan helpen bij gedragsverandering, is de werking van ons geheugen. We zien ons geheugen helaas nog te vaak als een soort harde schijf, waarop informatie onveranderlijk vastgezet wordt. Niets is minder waar. Ons geheugen is een illusie. Wat wij ons ‘herinneren’ is het resultaat van duizenden onbewuste herhalingen die een gebeurtenis of een brok kennis verankeren in ons systeem.
Wat u moet weten, is dat bij elke herhaling er kleine veranderingen optreden op basis van onze gemoedstoestand op het moment van herhaling. De voorbeelden hiervan zijn legio. Praat eens met een collega over een meeting die u vorige week heeft gehad en samen bijwoonde. U merkt direct wat ik bedoel.
Maar het kan ook een positieve input bieden wanneer u denkt aan gedrag sturen. Door steevast positieve omstandigheden en een positieve gemoedstoestand te scheppen wanneer het gewenste gedrag zich voordoet, versterkt u dat gedrag en bouwt u stukje voor beetje aan een nieuwe attitude.
Gedrag en attitude
Ik moet er even iets over vertellen. We zien niet steeds et verband tussen gedrag en attitude. Een attitude is een soort basis instelling (default setting) die we hebben tegenover de wereld en situaties om ons heen. Deze attitude uit zich in een bepaald gedrag. Wat we observeren is een gedrag en van daaruit trekken we een conclusie over een attitude.
Maar ook het omgekeerde is waar. Vaak zien we een attitude dan ook als iets onveranderbaars (wat zeker niet klopt) en denken we dat gedrag stimuleren niet meer is dan symptoombestrijding. Maar ook voor onszelf hangt onze attitude af van, of wordt ze voort een groot deel gevormd door, de reacties die een bepaald gedrag zal opleveren. Krijgt u bijvoorbeeld steeds op uw kop wanneer u probeert een bijdrage te leveren, dan zal u zich ongeïnteresseerd en onbetrokken gaan gedragen.
Een attitude aanpakken met redelijkheid en overtuigingskracht zal nooit iets opleveren. Maar door u juist op het gedrag te focussen en de omstandigheden van dat gedrag, zal u een attitude kunnen veranderen. Dat gaat niet snel en zeker niet moeiteloos, maar het kost minder tijd en energie dan u denkt en verloopt meestal ook veel sneller dan velen denken.
Hoe kan u gedrag stimuleren
Maar hoe pakt u dat dan aan? Welke zaken moet u doen en laten? Wat, wanneer en hoe lang moet u dingen doen om resultaten te bekomen? Het antwoord is eigenlijk al gegeven in bovenstaande alinea’s. Maar om u op weg te helpen vat ik de kern even samen;
Bepaal welk gedrag u waarom wenst te zien
Probeer geen ideale wereld te scheppen, dat gaat u nooit lukken. U zal ongetwijfeld botsen met de wensen en verwachtingen van anderen die – laat os eerlijk zijn – net even belangrijk zijn dan die van u. Bekijk de situatie. Kies wat productief kan bijdragen tot het gemeenschappelijk doen en vertrek van daar.
Pak het stap per stap aan
DE verleiding is groot om snel te gaan. U wil immers snel resultaten zien, als kind van de twintigste (of eenentwintigste) eeuw. Maar wij mensen zitten zo niet in elkaar. Ons gedrag vormde zich over een periode van jaren, u kan dat niet keren in een periode van dagen.
Kiest dus één soort gedrag en begin daarmee. Al de rest, negeer het zolang het niet te storend is. Werk een paar weken of maanden aan het dat punt (en het is het belang rijkste punt, het eerste punt, u kan er dus best wat meer tijd voor nemen).
Kies vooraf de juiste reactie
Het is verleidelijk om telkens u een positief gedrag ziet tevreden achterover te leunen. Maar dat zal u niets opleveren. U wil immers gedrag stimuleren. Bedenk dus vooraf op welke manier u de persoon die u wilt steunen het meest positieve gevoel kan bieden. Erkenning in de groep, persoonlijke erkenning, bepaalde voordelen toekennen… u kan een lange lijst opstellen. Bedenk dat ons geheugen onze emoties mee in rekening neemt, hoe sterker uw stimulans (beloning) hoe sneller u blijvende resultaten kan oogsten.
Denk hier vooraf aan. Laat het zeker niet afhangen van de inspiratie van het moment. Bedenk bovendien wat de persoon in kwestie zal stimuleren. Indien u vanuit uzelf denkt, loopt u het risico dat de interpretatie van de ander niet gelijk zal lopen met die van u.
Neem de tijd!
U zal ongetwijfeld snel eerste resultaten zien. Bedenk echter dat om de zaken te bestendigen u de inspanning moet volhouden. Consistent en consequent. Doet u dat, dan kan u na enkele weken of maanden verder stappen naar het volgende item. Maar neem liever iets te veel tijd dan te weinig. Gedrag stimuleren is een werk van stap voor stap.
Eens u van gedrag issue één naar issue twee over stap zal het iets sneller gaan, mits u ook de beloningen van stap een blijft toepassen. Stap drie gaat weeral sneller (indien u stap één en stap twee niet vergeet).
Maar indien u de tijd neemt, dan kan u op in een maand of zes zeven belangrijke stappen voorwaarts nemen. En indien u het zich afvraagt, het gaat niet sneller bij een individu dan bij een groep. Meer nog, binnen een groep wordt uw manier van aanpak overgenomen en versterken de zaken zichzelf. Goed nieuws dus voor managers.
Gedrag stimuleren bij uzelf
Het lijkt vrij eenvoudig als systeem, als principe. En dat is het ook. U dient enkel over opmerkzaamheid, geduld en volharding te beschikken. Per dag zal u er niet zoveel tijd aan besteden en de tijd die u eraan besteden zal, zal zich nadien in een veelvoud terugbetalen.
En op net dezelfde manier kan u gedragingen bij uzelf aanpakken. Heeft u een gewoonte die u wenst aan te passen, uit noodzaak of vanuit uw eigen verwachtingen, dan kan u even experimenteren met deze aanpak bij uzelf. Kies één gedrag (eentje maar, stap per stap). Bedenk hoe u uzelf kan belonen. Of beter nog, betrek uw partner of vrienden. Vraag hen om u ‘in het oog te houden’ en bespreek vooraf hoe ze u erkenning zullen geven voor positieve zaken. Dit is immers veel leuker voor hen en voor u dan het te vragen u aan te geven wanneer u in de fout gaat.
U zal merken hoe aangenaam deze aanpak is. Het gaat niet snel, maar gedrag stimuleren zorgt – mits correct aangepakt – voor de attitude verandering die u zoekt.
