We halen ze zo vaak door elkaar, feiten en meningen. Het gebrek aan onderscheid tussen de twee zorgt voor discussies, ruzies, foute beslissingen en vaak rampzalige gevolgen. Maar er is wel degelijk een belangrijk verschil tussen een mening en een feit. Meningen hebben we allemaal. Feiten zijn zeldzamer en moeilijker als dusdanig te herkennen.
Waarom is het verschil belangrijk?
Natuurlijk, u heeft recht op uw eigen mening. Net zoals ik, zal u dit een belangrijk recht vinden. Maar het wordt een gevaarlijke vrijheid, wanneer we acties en handelingen uitsluitend op meningen baseren. Meningen kunnen immers ver uit elkaar lopen. Ageren op basis van een mening die ver van de realiteit verwijderd is, kan vaak verstrekkende en desastreuse gevolgen hebben. Gevolgen voor u, maar ook voor vele anderen. (u kan even dit artikel nalezen over change management)
U kan de mening zijn toegedaan dat asbest niet gevaarlijk is. Ook al spreken de feiten u tegen, het is uw goed recht deze mening te hebben. Maar wat indien u op basis van die mening gaat besluiten asbest in uw producten te verwerken? Ik geef het toe. Het is een open deur. Ondanks dat u dit zeker zal begrijpen, is het volgende voorbeeld als iets minder helder als dusdanig in te schatten.
Carls is een doorwinterd ingenieur. Binnen de R&D afdeling heeft hij tal van uitzonderlijke prestaties neergezet. Hij is scherp, slim en heeft het meestal bij het rechte eind. Wanneer de zoveelste klacht over een product binnen komt, leidt hij het team dat de problemen moet onderzoeken en oplossen.
Na een grondige analyse van het design en de productieprocessen, komt hij tot de conclusie dat de fouten gebeuren in de productie en dat het design foutloos is. Wat denkt u? Het management in dit echt gebeurde voorval was geneigd Carl te geloven, maar de (nieuwe) productie manager was niet akkoord. Hij drong aan op een onafhankelijk onderzoek. De conclusie? Er was een fout bij het DFM gemaakt (Design for Manufactoring). Het design was onmogelijk correct te maken met de productiemachines waarover het bedrijf beschikte.
Wat zijn feiten en meningen
Feiten zijn ontegensprekelijke gegevens. Het zijn zaken die door elke objectieve waarneming het zelfde vastgesteld worden. Meningen zijn (naast opvattingen, persoonlijke inzichten en zo voorts ) de conclusies die we trekken op basis van die feiten.
Uit het laatste voorbeeld kon u al opmaken dat er een reeks zaken zijn die meningen (onze conclusies) en de feiten die eraan ten grondslag liggen soms ver uit elkaar doen liggen. Wat zijn de grootste valkuilen waar we te vaak intrappen bij het onderscheiden van feiten en meningen? Hier zijn er een zestal om u op weg te helpen het onderscheid en de valkuilen goed te begrijpen.
Feiten vinden om meningen te ondersteunen
Een eerste belangrijke fout die we allemaal steevast maken, is eerst een mening vormen en nadien feiten te zoeken (en te vinden) om die mening te ondersteunen. We vertrekken met andere woorden met een doel voor ogen. Prima indien u een strategie uitstekend. Uitstekend indien u een reis wil plannen. Moordend wanneer u een mening wilt vormen.
Feiten en meningen zouden in deze exacte volgorde moeten komen. Eerst de feiten, dan de meningen. Maar we zijn mensen, we hebben dus opvattingen over zowat alles. Dat is niet erg, dat is onze menselijke natuur. Maar het helpt ons niet om juiste en bruikbare meningen te vormen. Vanuit onze – reeds bestaande – meningen zoeken we immers enkel naar die feiten die deze mening ondersteunen en negeren we de rest.
Volg eventjes een politiek debat over de begroting of de aanpak van de werkloosheid of de concurrentiepositie van onze bedrijven. Er zijn bergen feiten. Er zijn immers rapporten en analyses van zowat elke organisatie die zich met die problematiek bezig houdt. En ondanks de veelheid aan feiten, zijn er bijzonder uiteenlopende meningen, elk gevormd op die feiten die hun – vooraf bepaalde – mening ondersteunen.
Welke feiten gebruikt u? Dat is belangrijk!
Zo komen we bij de tweede fout. Een fout die vaak voortvloeit uit de eerste, maar die evengoed los ervan kan voorkomen. Feiten kiezen. Feiten en meningen zijn nauw verweven met elkaar. Maar zelfs indien u geen vooropgezette mening heeft, dan nog is het belangrijk om de juiste feiten te kiezen om u een mening te vormen.
Er zijn vaak heel veel feiten beschikbaar. De verleiding is dus zeer groot om een keuze te maken. Die keuze maken we meestal op basis van eigen inzicht. Welke feiten begrijpen we best? Wat kunnen we gebruiken in dit geval? Hoe kunnen we feiten met elkaar in verband brengen? Uiteindelijk zullen we maar een beperkt aantal gegeven gebruiken. Welke gegevens we kiezen is allesbepalend voor de conclusie die we eruit trekken en de mening die we vormen.
Kijk even naar enkele verkoopafdelingen in verschikkende bedrijven. Kijk gewoon even naar wat ze rapporteren en welke zaken er vooraan staan. Bij de ene zal het de omzet zijn, bij de ander ligt de focus op klanten bezoeken, nog een zal spreken over marge, een ander zal marktaandeel belangrijker vinden. En allemaal meten ze de efficiëntie van hun verkoopafdeling.
Wat stuurt uw conclusie?
En zo komen we bij het volgende punt. Waar leiden uw feiten en meningen naar toe? Het is niet erg dat u een keuze maakt tussen verschillende feiten. Meer nog, door de hoeveelheid aan mogelijke feiten, is het vaak noodzakelijk een keuze te maken. Hangt dat af van uw strategie (en niet van uw meningen vooraf), dan moet u kiezen in functie van uw doelstellingen. Doelstellingen dus, en niet opvattingen.
Maar zelfs dan is het belangrijk uw input zo breed mogelijk te houden. Zoek naar die feiten die u kunnen tegenspreken. Het zal u helpen betere resultaten neer te zetten en sneller en efficiënter bij te sturen wanneer nodig.
Wat denkt u over het onderwerp?
Want een belangrijk gegeven bij het onderscheiden van feiten en meningen is wat u denkt over het onderwerp dat voorhanden is. Indien u als doorwinterd liberaal of als ras socialist een regeringsmaatregel moet beoordelen, dan zal dat een belangrijke invloed hebben op hoe u de feiten zal interpreteren.
Feiten zijn dan wel ontegensprekelijk, interpretaties die ons naar conclusies leiden zijn veel gevoeliger. Een juiste interpretatie van feiten bekomt u enkel door een veelheid aan feiten en hun onderliggende samenhang te bekijken. Hoe meer (relevante) feiten u mee in overweging neemt, hoe meer correlaties u zal vinden. En bijgevolg, hoe beter uw conclusie zal zijn.
Maar wat u denkt over het onderwerp zal u sterk sturen in het kiezen van die ondersteunende zaken en zal uw conclusie sturen. Feiten en meningen zijn steeds gevonden aan interpretatie. Hoe breder uw kijk op de zaken hoe beter uw interpretatie. En die interpretatie zal tot meningen en bijgevolg tot actie leiden. Hoe beter uw interpretatie, hoe gegronder uw mening, hoe effectiever uw actie zal zijn.
Lineaire conclusies, de grote valkuil
Maar we houden niet van complexiteit, dus kiezen we vaak voor lineaire conclusies; een feit en een oorzaak, dat verkoopt het best. Dat volgen mensen vlot. Alleen is de realiteit zelden eenduidig. We zoeken een oorzaak die ‘verkoopbaar lijkt’, iets wat iedereen makkelijk kan bevatten. We vatten het samen in een simpele stelling en we nemen acties op basis van deze conclusie. Het loopt zelden af zoals gedacht.
We houden van die rechtlijnigheid. Het kost weinig mentale energie en wanneer het gebracht wordt in de vorm van een eenvoudig verhaal (en dat kan zelfs in één zin), dan spreekt het aan. Mensen volgen ons. We hebben weinig moeite onze conclusie te verkopen. Feiten en meningen volgen rechtsreeks uit elkaar. Er zit weinig logica achter en het is vaak fout. Maar het werkt wel.
Voorbeelden, feiten en meningen
Een zevende belangrijke fout die we nogal eens durven maken, is voorbeelden verwarren met feiten. Natuurlijk zijn voorbeelden feiten op zichzelf, maar het zijn geen herhaalbare feiten. Het zijn aan context gebonden observaties die geen algemene conclusies toelaten.
Best practises zijn hier een perfect voorbeeld van. Ze zijn belangrijk en ja, soms kunnen we er iets uit leren. Maar ze laten ons nooit toe om algemene conclusies te trekken. Zo kan een bepaalde werkwijze bij een medewerker of binnen en organisatie een grote impact hebben om de resultaten. Maar die werkwijze is steeds ingebed in een brede context van opvattingen, sterke punten en omstandigheden. Deze blind overzetten naar andere medewerkers of bedrijven loopt bijna steeds slecht af. Waarom? Omdat de context anders is.
(Meer info over best practices kan u weldra hier lezen)
De gevolgen van verwisseling tussen feiten en meningen
Maar hoe belangrijk is dit nu allemaal? Is het zo belangrijk om het verschil tussen feiten en meningen duidelijk voor ogen te hebben? Zolang uw discussie zich beperkt tot een filosofisch debat is het slechts van relatief belang. Natuurlijk, om een correct debat te hebben, is het belangrijk. Maar het enige mogelijke negatieve gevolg is een beetje frustratie en onenigheid. Dat mag en moet kunnen.
Maar wanneer u acties gaat ondernemen op basis van uw conclusies, dan is het wel belangrijk. De uitkomst, of het resultaat dat u nastreeft, is immers afhankelijk van de kwaliteit van uw conclusies. Zolang die acties enkel op uzelf een gevolg hebben, valt alles nogal mee. U zal leren van uw fouten en de volgende keer een betere beslissing nemen. Zo leren we nu eenmaal.
En wat wanneer – zoals meestal het geval is – uw beslissing een invloed heeft op anderen? Uw beslissingen als manager, ondernemer, arts, politicus, dienstverlener, agent, bewindvoerder… Al die beslissingen hebben een invloed op anderen. Een slechte beslissing heeft dus vaak verstrekkende gevolgen.
De gevolgen van uw beslissingen
Wanneer u beslissingen neemt, heeft u natuurlijk de verwachting dat deze nageleefd worden. Bovendien verwacht u dat u de juiste beslissingen genomen heeft. Ook anderen verwachten dat immers van u. Telkens u feiten en meningen verwisselt bij het nemen van een beslissing, ondergraaft u uw geloofwaardigheid. Bovendien laat u op die manier een ruime opening voor alternatieve oplossingen.
Uw beslissingen worden nooit direct afgemeten op basis van hoe goed u feiten en meningen van elkaar kan onderscheiden. Die directe feedback zou helpen. Maar de realiteit is dat niet zozeer uw beslissingen als wel de gevolgen ervan beoordeeld zullen worden. Deze indirecte feedback loop maakt het moeilijk om deze vaardigheid in te oefenen.
De verleiding is dan ook heel groot om beslissingen te nemen op basis van de verwachtte interpretatie van de gevolgen. En ook hier speelt de directe lineaire focus die we als mensen hebben een grote rol. Indien positieve gevolgen aan uw beslissing gekoppeld worden binnen de perceptie van uw doelgroep, dan scoort u. Zijn het daarentegen de negatieve gevolgen die eraan gekoppeld worden, dan verliest u krediet.
Hoe beslissen op basis van feiten en meningen
Correcte beslissingen zouden we dus best nemen op een breed mogelijk aantal feiten die tot een coherente conclusie leiden. Dat is nog geen waarborg op succes. U kan nog steeds een foute beslissing nemen, maar de kans wordt zo geminimaliseerd.
Maar zoals we al aangaven, de perceptie van de gevolgen (op korte termijn, de lange termijn verliezen we meestal uit het oog) speelt ook een rol. Een goede beslissing die op korte termijn een negatieve perceptie oplevert, komt ons vaak duur te staan. En aangezien de feedback die we krijgen over de gevolgen gaat (en niet over onze vaardigheid feiten en meningen te onderscheiden) weegt deze factor vaak zwaarder door.
Maar zelfs met dit aspect erbij, blijft het belangrijk om feiten en meningen grondig van elkaar te onderscheiden. Het zorgt voor een beter debat, voorkomt misverstanden en leidt (zeker op langere termijn) tot veel betere beslissingen.
