Iets waar we allemaal regelmatig mee geconfronteerd worden, is pestgedrag. De oorzaak ervan zijn bullebakken en pestkoppen. Als kind op de speelplaats liepen ze vrolijk rond. Nu we groot zijn, als ‘grote mens’ in het professionele leven, worden we er nog steeds vaak mee geconfronteerd.
Voor velen blijft het een ergernis aan de oppervlakte, maar soms dringt het dieper door en knaagt het aan ons geluk en welbehagen. Wat kunnen we doen om hiermee om te gaan?
Omgaan met bullebakken en pestkoppen
Er is natuurlijk veel goedbedoeld advies aanwezig. Alleen, velen merken dat zelfs wanneer ze al die goedbedoelde raadgevingen toepassen, er weinig veranderd. Waarom is dit zo? En wat kunnen we dan wel doen om van dat pestgedrag af te komen? Hoe kunnen we de bullebakken muilkorven of de pestkoppen tot rede brengen?
Maar laten we eerst een kijken naar de adviezen die u normaal krijgt, wanneer u met pestgedrag geconfronteerd wordt. Daarna kijken we even naar wat ze echt willen, die pestkoppen, en hoe we dat kunnen gebruiken om aan hun terreur te ontsnappen.
Negeren
De meest voorkomende goede raad die men ons geeft, is om bullebakken gewoon te negeren. De redenering hierachter is, natuurlijk dat wanneer we niet langer reageren op pestgedrag, het vanzelf zal stoppen.
De realiteit (of u nu rondkijkt op een speelplaats of op de werkvloer) is echter anders. Gewoon negeren lokt steevast agressie uit, ze krijgen niet wat ze zoeken, en zal de bullebakken of pestkoppen dus aanzetten om nog een tandje bij te steken en de intensiteit te verhogen.
Indien u echt over een groot uithoudingsvermogen en incasseringsvermogen beschikt, dan zal dit wel helpen. Maar indien u over een dergelijk incasseringsvermogen beschikt, is de kans zeer klein dat u slachtoffer wordt van pestgedrag.
Ontwijkinggedrag
De meest gebruikte strategie, is hen te ontwijken. We proberen is dat geval om deze bullebakken te ontwijken of te ontlopen. Zolang dit mogelijk is, bent u verlost van hen, maar het is zelden mogelijk om hen permanent te ontlopen. Zeker in professionele situaties is het natuurlijk ondenkbaar dat u mensen waarmee u moet samenwerken gaat ontlopen.
Het resultaat is overigens hetzelfde als bij negeren. Wanneer het ontlopen van pestkoppen op een bepaald moment onmogelijk wordt, zullen ze u harder en intenser aanpakken. Ook dat is dus geen oplossing
Acceptatie
Soms geven we het op, en accepteren we dit gedrag als een deel van het leven. Indien u dit kan, en het echt mentaal volledig kan loslaten, werkt dit voor uzelf. Het pestgedrag zal niet ophouden, het zal zelfs voor een tijdje verergeren, maar indien u het kan accepteren, kan u er mee leven. Na verloop van tijd zal het pestgedrag uiteindelijk wel ophouden.
Het nadeel is dat dit natuurlijk een sluipende en diepgaande negatieve impact heeft op uw zelfbeeld en – ook veel voorkomend – dat uzelf dit gedrag ook bij anderen zal gaan gebruiken bij wijze van compensatie. Ook geen goede oplossing dus.
Confrontatie aangaan
Een andere aanpak die ooit wordt geadviseerd, is de confrontatie aan te gaan en agressie met agressie te beantwoorden. Dat lijkt misschien een goede aanpak, maar het is ook een bijzonder destructieve aanpak voor uzelf.
Misschien bent u in staat om hen verbaal van antwoord te dienen, of om het van hen te winnen met fysieke overmacht, misschien met hulp van enkele anderen. Maar het zet u op een weg waar geweld of misbruik van autoriteit acceptabel wordt, en dat is dus bijzonder destructief voor uzelf.
Een slimmere manier
Een slimmere manier om met bullebakken en pestkoppen om te gaan, kunnen we vinden in de reden waarom mensen dit pestgedrag vertonen. Mensen gaan pesten en bullebakken om zichzelf beter te voelen. Het is een uiting van angst, onbegrip, het gevoeld niet geaccepteerd te worden en/of een negatief beeld van zichzelf.
Wanneer mensen zichzelf niet naar een hoger niveau kunnen tillen (omgaan met die angst, een beter beeld van zichzelf verkrijgen, acceptatie van anderen verkrijgen, oordelen van anderen ontwijken enz…), zullen ze trachten zichzelf acceptabel te maken in de groep (en zelfs een hoge positie in die groep te verwerven), door anderen naar beneden te halen.
Elke actie die u onderneemt die niet inspeelt op die ambitie, zal vervolgens een negatief effect hebben op hun gedrag. Maar elke actie, die u herhaalt, telkens u met dit gedrag geconfronteerd wordt, zal – op termijn – een positief gevolg hebben, zowel voor uzelf als voor de ander.
Probeer dus volgende keer dit eens;
Voor uzelf, accepteer dit gedrag in de eerste plaats als een probleem van de ander. Weet dat het wel naar u gericht is, maar niet tegen u bedoeld is. U bent het toevallige slachtoffer. En, zoals ons brein werkt, indien ze erin slagen de gewenste reactie uit te lokken, dan zal men dit blijven herhalen.
Pesten is een gedrag dat ze ondernemen VOOR zichzelf en niet TEGEN iemand. Wanneer u dit weet, beseft u al snel dat woede, angst of welke emotie dan ook zinloos is en niets aan de situatie zal veranderen.
Wees dus steeds vriendelijk en reageer nooit emotioneel (het is immers iets waar u eerder medelijden dan woede over moet voelen, neem het niet persoonlijk!)
Onderscheid persoon en gedrag
Maak een onderscheid tussen de persoon en het gedrag. Durf het benoemen en bevragen. Maak het bespreekbaar. Een voorbeeld; “Wel Jo, je weet dat ik je een leuk en aangenaam persoon vindt. Daarom verbaast het me dat je … doet. Is alles OK, kan ik je ergens mee helpen?”
Dit is moeilijk om doen, zeker de eerste keer. En neen, het zal niet direct voor een oplossing zorgen, maar indien u het blijft doen, lukt het. Steeds. Zowel bij kinderen op de speelplaats als bij bullebakken op het werk.
Eigen aannames overwinnen
Ik weet wel dat dot soort reactie bij bullebakken niet past in onze traditionele opvattingen van hoe we zouden moeten reageren. De meeste adviezen gaan uit van uw reactie. Hoe goed bedoeld ook, het werkt zelden of nooit. Deze aanpak richt zich op hun denken en probeert dit een andere richting uit te sturen. Het werkt, indien u de moed heeft om het door te zetten.
Hett is niet eenvoudig en vraagt veel van u. Zoek dus hulp bij vrienden en collega’s. Zoek iemand waarbij u stoom kan aflaten. Iemand die u ken helpen de zaken waar nodig te relativeren. Maar indien u doorzet, zal het pestgedrag stoppen, meer nog u kan er een nieuwe onverwachte vriend mee verwerven.
Herkenning van pestgedrag
Een belangrijke hulp om dit te kunnen doen, met een moeilijke baas, pestende collega’s of andere mensen die u steeds het gevoel geven dat u minder bent, is hierbij de aandacht om de signalen tijdig te herkennen.
Want laten we duidelijk zijn; op de speelplaats zijn bullebakken en pestkoppen eenvoudig te herkennen. Wanneer we ouder worden en in een werkomgeving terecht komen, worden de zaken leper gespeeld. Het is dan ook niet steeds zo duidelijk en mensen zorgen, wanneer ze ouder worden, voor ‘uitleg’ en ‘alibi’s’ die andere interpretaties (positieve interpretaties) van het pestgedrag ook mogelijk maken.
Maar diep in onszelf weten we wanneer we gerold worden. We ‘voelen’ het, maar we kunnen er soms onze vinger niet opleggen. Maar we ervaren het natuurlijk steeds en voelen het ‘aan ons water’. Hier duikt een belangrijke uitdaging op; is het onze interpretatie van de zaken, of is het een kwalijke intentie van de ander.
Manieren om pestgedrag te duiden
We willen natuurlijk niet als het ‘kruidje-roer-me-niet’ van de bende overkomen. Maar indien u echter de bovenstaande methodiek gebruikt; een positieve reactie met respect voor de ander, zal het zelden of nooit een defensieve of negatieve reactie oproepen bij anderen die u met positieve intenties benadert. Krijgt u toch een negatieve reactie, dan is de kans groot dat men u wilde ‘treffen’. Of – om het correcter te zeggen – dat de ander zichzelf probeert naar boven te werken en dat u toevallig het instrument daartoe bent.
Er zijn natuurlijk ook enkele objectieve gegeven die u kunnen helpen pestgedrag te herkennen. Elk op zichzelf is niet meer dan een alarmsignaal. Maar samen vormen ze een duidelijke aanwijzing. Indien u deze vijf zaken opmerkt en indien u het gevoel heeft dat u of iemand anders ‘gepest wordt’, dan is de kans dus zeer groot dat u met een pestkop te maken heeft.
Onzekerheid
De meeste mensen die u het leven zuur maken, zullen diep in hun hart zeer onzekere mensen zijn. Deze onzekerheid kan zich op tal van manieren uiten (waarvan het pesten van anderen er eentje is).
U kan die onzekerheid ook herkennen aan bijvoorbeeld volgende zaken;
- Geen directe beslissingen kunnen nemen
- Beslissingen niet willen formaliseren (via mail, in een verslag…)
- Defensief gedrag wanneer ze persoonlijk op iets aangesproken worden
Angst en bravoure
In wezen zijn bullebakken angstige mensen. Het agressieve gedrag heeft dan ook voornamelijk tot doel om deze angst te maskeren. Dat uit zich meestal in een grote bravoure. Ze stellen zichzelf daarom veelal voor als groter dan ze zijn, ze zullen zelden onkunde toegeven. Bovendien is het voor hen zeer moeilijk om fouten toe te geven. Eerder zullen ze fouten afschuiven op tal van andere redenen buiten hun controle.
Opeisen van resultaten
Een anderen zaak waar u op moet letten, is dat het mensen zijn die vaak de resultaten van anderen als eigen verwezenlijkingen opeisen. Zelfs wanneer ze dit niet direct kunnen omdat iemand anders duidelijk de acties uitvoeerde, dan nog zullen ze het onderliggende idee als een idee van zichzelf opeisen.
Profilering en steeds willen winnen
Pestkoppen willen steeds winnen. Niet enkel in hun – vaak dwangmatig – pestgedrag richten ze zich op winnen, maar ook binnen gewone gesprekken. Het is dan ook heel moeilijk om een ‘normaal’ gesprek met hen te voeren. Zowat elk gesprek wordt daardoor een wedstrijd. Argumenten worden genegeerd, emoties taan voorop.
Ontwijkingsgedrag
Echte verantwoordelijkheden gaan ze meestal uit de weg. Die delegeren ze, vaak zonder duidelijke verwachtingen. Op die manier kunnen ze zichzelf nadien steeds als ofwel redder, ofwel als onbegrepen verantwoorden voor de resultaten.
Natuurlijk kunnen al deze signalen ook op andere issues wijzen. Het is geen exacte wetenschap. Maar indien u meerdere van deze zaken opmerkt en indien u een gebrek aan respect voor anderen merkt, dan heeft u quasi zeker te maken met iemand die pestgedrag zal vertonen.
Pestgedrag tegengaan
Indien u zelf gepest wordt, is het moeilijk om deze stappen te nemen, maar zeker niet onmogelijk. Ondanks dat, zijn we met meerderen op de wereld. Staat u wel sterk in uw schoenen, dan zal u weinig kans hebben om slachtoffer te worden van pestkoppen of bullebakken. Maar ik geloof absoluut dat we allemaal een zekere verantwoordelijkheid voor elkaar dragen. Ziet u pestgedrag, grijp dan in.
Ik bedoel niet dat u een zware confrontatie moet aangaan. Wel kan u deze zelfde techniek toepassen. Praat daarom met hen, zonder direct te oordelen opf beschuldigen. Vraag hen wat er mis is, vraag hoe u hen kan helpen en zet zo uw minder sterke collega’s uit de wind. Gebruik geweldloze communicatie en help de pestkoppen om hun angsten en onzekerheden te overwinnen. Zo zorgt u voor een betere werkomgeving voor uzelf, voor al uw collega’s en helpt u de pestkoppen zelf ook om een stap vooruit te nemen.
Lukt dit niet, signaleer het dan aan de vertrouwenspersoon binnen uw organisatie, de HR-afdeling of – indien ook dit niet werkt- stap hogerop in de hiërarchie.
